Sadko Hadžihasanović je diplomirao na Akademiji likovnih umetnosti u Sarajevu 1982. godine, na odseku za slikarstvo, u klasi profesora Milivoja Unkovića. Postdiplomske studije je završio u klasi
profesora Radenka Miševića na fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu 1984. godine. Član je i osnivač istaknute likovne grupe Zvono od 1982 – 1992. godine.
Od 1993. živi i radi u Torontu, Kanada.
U bivšoj Jugoslaviji je bio dobitnik mnogih priznanja, od kojih izdvajamo nagradu Studija B. za najbolju izložbu u 1990. godini. Njegovi radovi su u u javnim kolekcijama mnogih ustanova, među kojima su: Narodni muzej u Beogradu, Nacionalna galerija BiH, Savremena galerija Zrenjanin, Gradski muzej u Somboru, Moderna galerija Pančevo, Olimpijski muzej u Sarajevu, Umetnička galerija „Nadežda Petrović“ u Čačku, Garerija portreta u Tuzli i mnoge druge.
U Kanadi je izlagao na više od 300 samostalnih i grupnih izložbi. Njegov rad bio je predstavljen u prestižnim institucijama i na nacionalnim manifestacijama: Tate Liverpool Gallery (Engleska), Havanna Biennal (Kuba), Venice Biennal – Benneton Collection ( Italija ). Izlagao je u Meksiku, mnogim gradovima Amerike ( Njujork, Majami, Bafalo Ročester, Kanzas Siti…) i Kanade (Montreal, Toronto, Vankuvar…)
U Severnoj Americi, Sadkovi radovi su u brojnim muzejskim kolekcijama: Urlich Museum, Kansas City; Museum of Art and History, Orillia; Art Gallery of Misissauga, Ontario; Maclauren Art Centre, Barrie; Art Gallery of Peel, Brampton su samo neke od njih.
Njegovi radovi su u brojnim privatnim kolekcijama širom sveta. Sadko je višestruki dobitnik Canada Council for the Arts, Ontario Council for the Arts i Toronto Council for the Arts grantova za svoje projekte. Takođe je i dobitnik kanadske Paris Studio Residencije u Francuskoj ( 2000, 2008). Paul Perto Contemporary Art je galerija koja zastupa Sadka u Torontu.
O SLIKANjU, BRIJANjU I ZVECKANjU ORUŽJEM
– skica za portret Sadka Hadžihasanovića –
Sadašnjost bi bila puna svih budućnosti da prošlost u nju ne projicira već jednu povijest. Ali, jao, jedna jedina prošlost nudi jednu jedinu budućnost – projicira je pred nas kao beskonačnu tačku u prostoru.
Andre Žid
Nema dokumenta kulture koji istovremeno ne bi bio dokument varvarstva. I, kao što on sam nije slobodan od varvarstva, to nije ni proces tradicije u kojem su ta dobra prelazila sa jednog na drugog.
Valter Benjamin
Sadko Hadžihasanović (1959) spada među umetnike čija je aktivnost značajno obeležila našu noviju istoriju umetnosti, ali čija je umetnička i životna aktivnost u ništa manjoj meri obeležena dramatičnim preobražajima naše istorijske zbilje u poslednjim decenijama 20. veka. Ponikavši u umetničkoj i kulturnoj sredini kakva je bila jugoslovenska početkom osamdesetih, i formiravši se kao umetnik u vremenu Novog talasa, postekspresionizma, procvata omladinske kulture na polju filma, stripa i veoma intenzivne muzičke produkcije, Hadžihasanović se ranih devedesetih godina prošlog veka, kao i mnogi pripadnici njegove generacije, našao u nimalo zavidnom položaju, na raskrsnici velikih životnih iskušenja kakve donosi emigracija. Tridesetak godina kasnije on je slikar internacionalnog renomea, umetnik prepoznatljivog izraza i slojevite likovne poetike koja kombinuje različite tehničke, medijske i žanrovske pristupe, ali i jedne krajnje nekonvencionalne stvaralačke i životne filozofije. Zato ćemo u ovom osvrtu na njegovu noviju produkciju pokušati da rasvetlimo neke od ključnih elemenata koji su trajno i sudbinski uobličili njegovu umetničku fizionomiju, ali koji, takođe, čine sponu sa vremenom njegovog formiranja.
PROBLEM FORMIRANjA
U jednom razgovoru Hadžihasanović je opisao događaj koji ga je inicirao u likovnu umetnost. Bio je to susret sa akvarelima Đure Tiljka (1895-1965), ranih sedamdesetih godina minulog stoleća.
Dečaku, koji se do tada nije življe zanimao za likovnu umetnost, pažnju je privukla slika na kojoj je Tiljak prikazao blesak sunca u krošnji drveta. Potreba, da se senzacije spoljašnjeg sveta
fiksiraju na platnu, tako da od njihovih prolaznih nijansi nastanu najčistije likovne sugestije, one koje neodoljivo organizuju poredak našeg iskustva, u potpunosti je okupirala mladog
Hadžihasanovića. Njegovo dalje formiranje srećno se podudarilo sa procvatom omladinske kulture u Jugoslaviji koje su donele godine nakon Titove smrti. Kao mlad slikar i član legendarne grupe Zvono, davao je i u izražajnom, i u medijskom, i u organizacionom smislu odlučujuće podsticaje razvoju savremene umetnosti na sarajevskoj likovnoj sceni. U ovom periodu kretao se između neoekspresionističkog likovnog izraza i eksperimenata u širem izražajnom polju koji su smelo kombinovali sliku, instalaciju i performans.
Od velikog značaja u uobličavanju njegove likovne poetike bio je i susret sa Radenkom Miševićem (1920-1995), kod kojeg je pohađao postdiplomske studije na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu. Miševićevo kompleksno shvatanje forme, kombinovanje uljanog medija, kolaža i maestralno vladanje vizuelnim i taktilnim vrednostima likovne materije ohrabrili su
Hadžihasanovića da gradnju svog likovnog izraza zasnuje na čvrsto utemeljenom, izazovima otvorenom istraživačkom procesu.
PROBLEM IDENTITETA
Balkanski region, taj arhajski kuriozum raznoraznih preživjelosti, bio je krajem prošlog veka pogođen velikim promenama u kojima su ratna razaranja i nasilje ostavili neizbrisiv trag u životu čitavih generacija. U toj situaciji, koja nije bila samo kraj jedne i početak druge epohe, već istorijski diskontinuitet i egzistencijalna pretnja, Hadžihasanović je mogućnosti za sebe pronašao na drugoj strani Atlantika. Ali, ti strašni događaji koji su prekinuli njegov razvoj i odsekli ga od domaćeg tla, nisu bili nešto od čega je bilo moguće distancirati se. Problem nasilja, strašnih posledica njegovog delovanja, kao i kulturoloških i ideoloških mehanizama koji opravdavaju njegovu primenu nametnuli su mu se kao jedna od ključnih tema kraja 20. i početka 21. veka. On je opservira odozdo, fiksirajući u samom procesu instrumentalizacije nasilja ono što je suštinsko: uzroke njegove društvene motivisanosti.
U seriji filmova – Kids with guns, Kids games, Don’t play with guns – rađenih tehnikom tradicionalne, rukom crtane i slikane animacije, koje kombinuje sa instalacijima napravljenim od njihovih izolovanih, originalnih sekvenci, ogoljena je situacija odrastanja u stalnom prisustvu oružja. U ciklusu slika Zveckanje oružjem, realizovanom u vidu intervencija na platnima iz Žuija, formi vizuelne kulture koja se baštini još od 18. veka, tematizuje se sveprisutnost nasilja i kulta vatrenog oružja u kulturi Zapada. Citatna potka ovih radova, sačinjena od konvencionalnih predstava pastoralnog žanra, u susretu sa doslikanim motivima nasilja i rata menja svoj naoko bezazleni, rokajni šarm. Svet razigrane mladeži u okolišu stilizovane prirode, taj narcisoidni, bezbroj puta umnoženi izraz potrebe za komoditetom i uživanjem, pokazuje se kao konstrukt izobličene, stilizovane stvarnosti, veoma slične nama savremenoj kulturi digitalne slike, koja u srazmernom obimu dokumentuje potrebu za razmetljivom prezentacijom, boravkom na egzotičnim mestima i potencirano seksualizovanim prikazima zemaljskih dobara.
Ovim drastičnim jukstapozicijama Hadžihasanović pokazuje da stereotipi vizuelne samoreprezentacije nisu ništa drugo nego dokumenti varvarstva, koji ni u kom smislu ne povlašćuju Zapad u odnosu na Balkan. Status slepe tačke, i Drugog sa kakvim se Balkan suočavao u svojoj novijoj istoriji, ne mogu da sakriju imperijalne apetite i tamne senke kolonijalne istorije, koja se u kamufliranom obliku pojavljuje i unutar ordinarnih i naoko konvencionalnih izraza popularne kulture.
PROBLEM METAFORIČNOSTI
Ključni problem Hadžihasanovićeve umetnosti je čovek. Tom motivu, vrednosno i sadržinski, on pristupa kao društvenoj datosti, ali i kao nesvodivoj, psihološki nezavisnoj stvarnosti. Slika ga na platnu, urezuje čeličnom iglom u bakar, crta i animira; posmatra njegove promene ne samo u istorijskom, već i likovnom smislu; proučava kako ga digitalna slika svojim blicevima, sočivima, filterima i pikselima transformiše u našem vizuelnom iskustvu; prikazuje agresivnost sa kojom nove tehnologije iznuđuju materijalne datosti njegovog prisustva, čineći ga, paradoksalno, sve fluidnijim i obestvarenijim. U svemu tome on polazi od svog iskustva i metaforičnog karaktera portretne slike. Njegovi autoportreti, kao i portreti dece, vojnika i umetnika sa kojima u vezu dovodi svoj rad, slike sa motivom brijanja i animirani filmovi prikazuju čudnu dvosmislenost portretisanja.
Portretisanje je uvek nedovršen i neokončan posao, negde između procesa i rezultata, prezentativnosti i reprezentativnosti, ikonoklazma i ikonoljublja. Tako, u slikama sa motivom brijanja vidimo kako se jedna manuelna radnja i svakodnevni ritual metaforično preinačavaju u sam čin slikanja, potenciran uklanjanjem beline. U serijama grafika i uljima na bakru motiv slikarevog lica teatralizuje se, sasvim u duhu Rembrantovih egzibicionističkih autorefleksija, posredstvom detalja kao što su klovnovska tufna na nosu, ogledalo i mobilni telefon. U animiranom filmu Hi, my name is red (2021) posekotina na slikarevom licu širi se po čitavoj površini slike kolorističkim znacima u obliku petrokrake i krsta, otkrivajući složenost istorijskih okolnosti koje su uticale na oblikovanje njegovog identiteta. Ovakav pristup, čije motivacije možemo pratiti unazad do baroka i njemu svojstvenih inovacija žanr slikarstva, kod Hadžihasanovića se ispoljavaju i na planu favorizovanja određenih tehnika, i na planu citatnosti. Mediji duboke štampe i ulja na bakru, za njega su svojevrsni filteri kroz koje propušta svoje reminiscencije, i koji, u njegovim rukama, čak i od sterilnog zapisa novinske i digitalne slike, stvaraju dokumente nepatvorene prisnosti. Sa druge strane, citatnost i aluzivna upotreba opštih mesta istorije umetnosti – Adam i Eva, Noćna straža,
Poslednja večera, Sloboda vodi narod – predstavljaju predtekst čije se referentno polje značenjski proširuje na jedan krajnje subverzivan način: unošenjem sadržaja koji korenito menjaju načine našeg viđenja.
PROBLEM AKTUELNOSTI
Slikar Sadko Hadžihasanović, u svojoj dosadašnjoj aktivnosti prošao je kroz čudesna i dramatična stvaralačka iskustva. Kao pionir savremene umetnosti u jednoj specifičnoj sredini, otkrivao je nove mogućnosti likovnog izraza, seleći se, nomadski nestašno, iz oficijelnih prostora umetničke produkcije i recepcije u ambijent prirode, ulice, fudbalskog stadiona, i pomerajući usamljeno, laboratorijsko kreiranje dovršenog umetničkog dela u otvoreno polje participativnog, interaktivnog i kolaborativnog stvaralačkog procesa. Kao formiran slikar obreo se daleko od doma i zemlje čiju je sumu kulturne tradicije nosio u svom umetničkom odgoju. Taj zalog, uz mnogo rada i volje, bio mu je dovoljan da se istakne kao jedan od najzanimljivijih umetnika na kanadskoj umetničkoj sceni, ali i kao jedan od najintrigantnijih stvaralaca sa eksjugoslovenskih prostora u širem, globalnom kontekstu. U svojoj novijoj produkciji, trajno oslonjen na tradicionalne umetničke medije, ali ne bežeći od savremenih stvaralačkih praksi, on stvara dela koja vraćaju dostojanstvo motivu čoveka u likovnoj umetnosti, ali i bacaju svetlost na goruće probleme njegove kulture. U svemu tome, kao i u godinama svog formiranja, on bez predrasuda, vodeći živ dijalog sa umetničkom tradicijom iz koje njegovo slikarstvo izvire, uspeva da stvori veoma žive likovne sugestije, one koje oblikuju poredak našeg iskustva i koje dokumente ogoljene stvarnosti pretvaraju u slike prisne, potresne dokumentarnosti.
